W przypadku przewlekłej zapalnej choroby jelit, która obejmuje chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz kolagenowe i limfocytowe zapalenie jelita grubego, od dawna zakładano przyczynę psychosomatyczną. Chociaż nie znaleziono jeszcze wyraźnej przyczyny, teza ta została porzucona i postrzega możliwe dolegliwości psychosomatyczne bardziej jako efekt uboczny, a nie punkt wyjścia.
Pewne cechy genetyczne (mutacja w genie NOD2, upośledzona ekspresja defensyn błony śluzowej jelit) w połączeniu z czynnikami środowiskowymi, takimi jak palenie, sprzyjają wystąpieniu choroby. Palacze rzadziej chorują na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, a częściej na chorobę Crohna.
Choroba Leśniowskiego-Crohna
Druga nazwa choroby Leśniowskiego-Crohna, „Enteritis regionalis”, ujawnia wzorzec rozprzestrzeniania się, który jest rozprowadzany nieciągle po wszystkich odcinkach jelita, przy czym najczęściej dotyczy to końcowego odcinka jelita krętego i bliższego jelita grubego. Zapalenie rozprzestrzenia się na wszystkie odcinki ściany jelita, więc jest przezścienny. Endoskopowo zapalenie jest postrzegane jako „pomijanie zmian” z zagłębieniami zdrowych odcinków jelitowych. Ze względu na reaktywny obrzęk zdrowej błony śluzowej w obszarze wokół zmian wygląda jak ulga brukowa. Ze zmian chorobowych mogą powstawać przetoki między pętlami jelitowymi, okołoodbytniczą, krezkową, pęcherzem lub ścianą brzucha.
U połowy pacjentów, oprócz błony śluzowej jelit, proces immunologiczny wpływa również na inne narządy. Może to prowadzić do ogólnych objawów, takich jak utrata apetytu, osłabienie, gorączka i utrata masy ciała, ale także zapalenie stawów, zapalenie tęczówki lub zapalenie rogówki. Pacjenci odczuwają ból brzucha i bezkrwawą biegunkę z niską częstotliwością stolca. Ból prawej dolnej części brzucha może symulować ostre lub przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego. Znaczne zakażenie jelita cienkiego może prowadzić do zespołu malasimilacji z utratą masy ciała i niedoborem witamin.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Po przetworzeniu antygenów przez makrofagi i komórki dendrytyczne struktury antygenowe są prezentowane naiwnym komórkom T CD4. To sprzyja różnicowaniu do komórek efektorowych Th2 przy wysokiej produkcji interleukiny (IL) -4.
Aktywacja szlaków sygnałowych NF-κB następnie stymuluje transkrypcję genów prozapalnych, co prowadzi do zwiększonej produkcji cytokin prozapalnych. Należą do nich na przykład czynnik martwicy nowotworów TNF-α, a także interleukiny IL-12, -23, -6 i -1β. Komórki T naturalnych zabójców są głównym źródłem IL-13 związanym ze zniszczeniem bariery komórek nabłonkowych.
Krążące komórki T niosące integrynę α4β7 wiążą się z komórkami śródbłonka okrężnicy za pośrednictwem MAdCAM-1 (cząsteczka adhezyjna adhezyjnych komórek naczyniowych błony śluzowej 1), której ekspresja jest zwiększona w CU. Powoduje to inwazję komórek T specyficznych dla jelit do blaszki właściwej, warstwy tkanki łącznej leżącej u podstaw nabłonka. Zwiększenie poziomu zapalnych chemokin, takich jak CXCL1, -3 i -8, prowadzi następnie do rekrutacji krążących leukocytów, które utrzymują cykl zapalny.